Znana droga, krótszy czas: błędy_poznawcze_35

Opublikowano Kategorie Psychologia, Tak tylko mówięTagi , , ,

Jedna sekunda jest ZDEFINIOWANA jako czas odpowiadający 9 192 631 770 drganiom atomu cezu. To miara obiektywna.

Człowiek jednak niezmiernie rzadko postrzega coś obiektywnie. Zaryzykuję nawet stwierdzenie, że nigdy. Nasz mózg na podstawie zebranych (wybiórczo) danych halucynuje i gdy zgadzamy się grupowo, co do natury tych halucynacji, nazywamy je rzeczywistością. 

Czasem jednak się nie zgadzamy. I tak na przykład dwie osoby pamiętają jedno (wspólnie przeżyte) zdarzenie inaczej. I w dyskusji posądzają się w najlepszym wypadku o pomroczność jasną, a w najgorszym o celowe zakłamywanie rzeczywistości. A tymczasem prawdopodobnie obie ulegają egotycznym zniekształceniom pamięci

Albo dwie osoby różnie oceniają czas trwania podróży. Mimo że jadą tą samą trasą, w takich samych warunkach. Nawet jedna (ta sama) osoba może różnie doświadczać tej samej trasy. Być może słyszałeś/aś kiedyś takie zdanie, „W drugą stronę czas jakoś szybciej leci”. Otóż obiektywnie mierzony czas niekoniecznie szybciej leci. Jednak już nasza percepcja czasu jest różna.

Fenomen oceny czasu trwania podróży znanymi trasami jako krótszego znano od setek lat. Jako pierwsi jego wyjaśnienia podjęli się Kahneman i Tversky w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Ten fenomen to błąd poznawczy. Nazywa się po angielsku Well traveled road effect, co można przetłumaczyć jako Efekt często przemierzanej trasy.  

Gdy przemierzamy – w szczególności jako kierowca – jakąś zupełnie nową trasę, musimy się bardziej koncentrować. Zwiększa się nasz wysiłek poznawczy. Przetwarzamy więcej nowych informacji. Wytężamy uwagę. Przez to właśnie nasz mózg ma wrażenie, że trasa zajmuje więcej czasu. Gdy trasę znamy, pokonujemy ją „na automacie”. Mózg korzysta już ze skrótów. Występuje tu zjawisko podobne do tego, jakie zachodzi podczas wykonywania testu Stroopa. Łatwość poznawcza wpływa na czas reakcji. Łatwość poznawcza wpływa też na postrzeganie czasu zadania. 

Oczywiście dotyczy to oceny czasu trwania podróży przy porównywalnych warunkach drogowych. 

Najczęściej ten efekt można zaobserwować, gdy samemu się prowadzi samochód. Ale badacze obserwują go także u rowerzystów, pieszych czy osób korzystających z komunikacji miejskiej. 

To oczywiście nie jedyna zmienna, która wpływa na postrzeganie czasu trwania podróży. Zmęczenie, inne aktywności, no i oczywiście sytuacja na drodze. Jednak warto ten efekt brać pod uwagę, na przykład gdy wybieramy… trasę, którą chcemy gdzieś dojechać. W jednym z eksperymentów badani chętniej wybierali trasy, które znali spodziewając się, że szybciej dojadą do celu. Nawet, gdy realnie (inne) obiektywne czynniki mogły wskazywać, że podróż będzie realnie dłużej trwała. 

Photo by veeterzy from Pexels

  1. ^ Zakay, D; Block, RA (2004). „Prospective and retrospective duration judgments: an executive-control perspective” (PDF). Acta neurobiologiae experimentalis. 64 (3): 319–28. PMID 15283475.
  2. ^ Jackson, W. Burke; Jucker, James V. (1982). „An Empirical Study of Travel Time Variability and Travel Choice Behavior”. Transportation Science. 16 (4): 460–475. doi:10.1287/trsc.16.4.460.
  3. ^ Zakay, Dan; Fallach, Eli (1984). „Immediate and remote time estimation — A comparison”. Acta Psychologica. 57 (1): 69–81. doi:10.1016/0001-6918(84)90054-4.
  4. ^ Rubia, K; Smith, A (2004). „The neural correlates of cognitive time management: a review”. Acta neurobiologiae experimentalis. 64 (3): 329–40. PMID 15283476.