Szczęśliwy Kalifornijczyk, efekt skupienia i błędne wnioski: #błędy_poznawcze_41

Opublikowano Kategorie LifestyleTagi , ,

Czy Kalifornijczycy są szczęśliwsi niż mieszkańcy innych stanów? Gdyby ktoś zadał mi takie pytanie i poprosił o natychmiastową odpowiedź, pewnie powiedziałbym – TAK. W końcu mają piękną pogodę, ocean i winnice. Tak też odpowiadali uczestnicy pewnego badania.

Przeprowadzono je w USA. Badano przekonanie, czy mieszkańcy Kalifornii są szczęśliwsi od mieszkańców środkowozachodnich stanów. Zarówno mieszkańcy tych stanów jak i mieszkańcy Kalifornii oceniali że Kalifornijczycy muszą być znacznie szczęśliwsi, podczas gdy w rzeczywistości nie stwierdzono żadnych takich różnic. Błąd wynikał ze skupiania się na takich czynnikach jak słoneczna pogoda i rzekoma beztroska życia w Kalifornii, przy ignorowaniu innych czynników takich jak wysoka przestępczość i zagrożenie trzęsieniami ziemi, pożarami czy skutkami katastrofy klimatycznej.

Oceniający nie brali też pod uwagę faktu że ludzie mają tendencję do przyzwyczajania się do wszelkich warunków, co powoduje że wpływ tych warunków na nasze szczęście jest zwykle znacznie mniejszy niż byśmy tego oczekiwali. Innymi słowy – możesz się spodziewać, że przeprowadzka w słoneczne miejsce poprawi twoją satysfakcję z życia, gdy tymczasem z upływem czasu ten czynnik będzie mieć coraz mniejsze znaczenie.

Zarówno ja – jak i większość uczestników wspomnianego badania – popełniliśmy pewien błąd. To efekt skupienia – błąd poznawczy polegający na przywiązywaniu zbyt dużej wagi do jednego szczegółu (jednej zmiennej bądź czynnika), przy jednoczesnym zaniedbaniu pozostałych czynników, które powinny mieć wpływ na ocenę.

Efekt skupienia to nadmierna koncentracja na jednym aspekcie sprawy, kosztem pozostałych.

Efekt ten łatwo zaobserwować badając ludzkie oceny czyjegoś szczęścia i zadowolenia. Ludzie wtedy zwykle skupiają się na najbardziej widocznych przesłankach, ignorując większość tych nieoczywistych.

Efektowi skupienia (ang. Focusing illusion) sprzyja nasza wyrywkowa wiedza i proste skojarzenia, które mamy przy większości wywołanych tematów. Skojarzenia często obarczone stereotypami.

Ten sam błąd popełniamy oceniając jak czynnik finansowy wpływa na poczucie szczęścia. Gdy ktoś pyta nas czy Jeff Bezos jest szczęśliwy, trudno z pełnym przekonaniem powiedzieć – Nie mam pojęcia. Jest bardzo dużo czynników, które wpływają na subiektywny dobrostan. A w przypadku Bezosa jednym z nielicznych czynników, na którym się mogę skupić jest bogactwo. Te zaś w nieznacznym stopniu odpowiada za życiową satysfakcję. O wiele prościej jest pomyśleć – TAK. Na pewno. W końcu może mieć wszystko, co chce.

Does Living in California Make People Happy? A Focusing Illusion in Judgments of Life Satisfaction, David A. SchkadeDaniel Kahneman, Psychological Science, First Published September 1, 1998 

Photo by Sebastian Sørensen from Pexels