Kontrast, kolor, uwaga i pamięć: #słowo_na_niedzielę_41

Opublikowano Kategorie LifestyleTagi , , ,

Jakiś czas temu zdecydowałem, że zdecydowaną większość slajdów będę tworzyć według jednego schematu. Czarne jak smoła tło i biały elegancki bezszeryfowy font LATO. Powodów jest conajmniej kilka. Po pierwsze – nowoczesny patriotyzm. Font LATO stworzył w 2010 roku polak – Łukasz Dziedzic. To trzeci najpopularniejszy font w internecie! Po drugie – tak mocny kontrast sprzyja zdecydowanie skupieniu uwagi. Nie bez znaczenia jest też fakt, że osoby słabowidzące mogą lepiej przetwarzać ewentualne treści (hasła czy ikony). Wiem to od Marty Bielawskiej, która zajmuje się tyflopedagogiką.

Okazuje się jednak, że to co dobre dla uwagi i osób słabowidzących, niekoniecznie jest najlepsze dla pamięci. W szczególności krótkotrwałej pamięci wizualnej.

VSTM (ang. visual short-term memory) czyli właśnie krótkotrwała pamięć wzrokowa jest definiowana jako zdolność do utrzymania niewielkiej ilości informacji wizualnej (litery, kształty, kolory, itd.) w krótkim okresie czasu.

Ten rodzaj pamięci jest częścią naszej pamięci krótkotrwałej (STM). Informacje, jakie zachowujemy od krótkotrwałej pamięci wzrokowej mogą być również wypracowane przez pamięć roboczą i mogą przejść do stworzenia pamięci długotrwałej lub też po prostu zostać zapomniane. Ten rodzaj pamięci odgrywa więc wielką rolę w przetwarzaniu i dalszym zapamiętywaniu tego co zobaczymy na slajdzie podczas prezentacji.

I tu właśnie pojawia się wyzwanie.

Badania Thomasa Sanocka i Noah Sulmana wykazały, że dla VSTM lepsze są harmonijne połączenia barwne. Tych dwóch naukowców z University of South Florida wykazało, że materiał ze slajdów, na których dominują harmonijne połączenia barwne i niewielka liczba kolorów może być zapamiętywany lepiej nawet o 29%. W jednym z badań uzyskali nawet 54% lepszą retencję materiału po zamianie mocnych kontrastów na bardziej harmonijne połączenia.

Co to dla mnie (i być może dla ciebie) oznacza? Warto przejrzeć kluczowe slajdy pod tym kątem i tam gdzie można rozważyć mniejsze kontrasty.

Taki slajd ilustruje moją narrację dotyczącą badania Bowera i Clarka, którą wplatam w moje szkolenie o storytellingu. Do tej pory elementy mocno kontrastowały z tłem i między sobą.
W nowej wersji wszystko jest stonowane. Wprowadziłem białe tło i dwa odcienie szarości. W tej wersji niestety traci się kontrast, który był tak cenny dla osób słabowidzących.

Sami badacze nie sugerują, żeby rezygnować totalnie z kontrastu. Jednak warto pamiętać, żeby redukować liczbę kolorów w obrębie jednego slajdu. Tak, żeby mózg (korzystający z VSTM) miał nieco mniej roboty i mógł więcej zapamiętać grupując pewne zestawienia barwne.

Na tym slajdzie elementy są mocno skontrastowane. Kolory wykresu są też wyjątkowo jaskrawe.
Na tym slajdzie jest zdecydowanie mniej kolorów. Wszystko w odcieniach szarości. I w zgodzie z wynikami badań duetu Sanock i Sulman.

Nadal będę stosował wyraźny kontrast w moich prezentacjach. Ale na pewno przy szczególnie złożonych wykresach i diagramach zadbam o to, żeby nie było zbyt jaskrawo i żeby mózg miał łatwiej. W końcu zależy mi na tym, żeby ludziom nie tylko podobały się moje wystąpienia, ale żeby zapamiętali to, co wartościowe.

Color relations increase the capacity of visual short-term memory, Thomas Sanocki, Noah Sulman, Perception, 2011, volume 40, pages 635 – 648

Sudden Death and Gradual Decay in Visual Working Memory, Weiwei Zhang, Steven J. Luck, Psychol Sci. 2009 Apr; 20(4): 423–428.

The Number and Quality of Representations in Working Memory, Weiwei Zhang, Steven J. Luck, Psychol Sci. October 10, 2011, Volume: 22 issue: 11, page(s): 1434-1441

Photo by Moose Photos from Pexels